Fluent: Blended Execution ile Blockchain Teknolojisini Sadeleştirmek

Fluent, “blended execution” teknolojisi ile blockchain teknolojisinin karmaşıklıklarını sadeleştiriyor ve Wasm, EVM ve SVM uygulamalarını tek bir platformda birleştirerek akıllı sözleşmelerin ve uygulamaların sorunsuz çalışmasını sağlıyor. Bu makalede, Fluent’in ne olduğunu, sunduğu temel özellikleri, mimarisini ve blended execution teknolojisini ele alacağız.

Öncelikle Fluent nedir?

Fluent, blockchain teknolojisini sadeleştiren ve farklı uygulamaların sorunsuz bir şekilde birlikte çalışmasını sağlayan bir platformdur. Genel amaçlı bir Layer-2 olarak, WebAssembly (Wasm) teknolojisini Web3'ün en izinsiz blockchain’i olan Ethereum’a getirir. Bu, geliştiricilerin Rust, Solidity ve TypeScript gibi programlama dillerinde ölçeklenebilir uygulamalar oluşturmasını sağlar. Ayrıca, Fluent, Ethereum Virtual Machine (EVM) uyumluluğunu garanti eder ve MetaMask gibi araçlarla kolay etkileşimi desteklerken, native Hesap Soyutlama (Account Abstraction) gibi yerleşik standartları destekler.

Günlük hayattan bir örnek verelim: Fluent, Google Translate gibidir (bu bir reklam değil :D). Farklı dilleri konuşan (Wasm, EVM, SVM) uygulamaların sorunsuz bir şekilde iletişim kurmasını sağlar. Herkesin farklı diller konuştuğu ve birbirini anlamakta zorlandığı bir toplantıyı hayal edin. Fluent, herkesin konuşmasını çevirerek sorunsuz ve etkili bir iletişim sağlar. Bu sayede geliştiriciler ve kullanıcılar, farklı programlama dillerinde yazılmış uygulamalarla kolayca çalışabilir ve birleşik ve verimli bir deneyim yaratabilir.

Fluent’in Temel Özellikleri

Geniş Programlama Dili Desteği: Fluent, Rust, Solidity ve TypeScript gibi çeşitli programlama dillerinde ölçeklenebilir uygulamalar oluşturmayı sağlar. Bu, geliştiricilere favori dillerinde blockchain uygulamaları oluşturma özgürlüğü sunar.

Uygulama Dağıtım Modelleri: Fluent, Shared ve Sovereign olmak üzere iki tür uygulama modelini destekler.

Shared Uygulamalar: Bunlar, Fluent’in akıllı sözleşme ortamında dağıtılan akıllı sözleşmelerdir ve programlama deneyimi Ethereum ile aynıdır. Fluent’teki tüm paylaşılan uygulamalar, farklı programlama dillerinde (örneğin, Rust ve Solidity) yazılmış olsalar bile birbirleriyle etkileşime girebilirler.

Sovereign Uygulamalar: Bunlar, Fluent’in proof toplama ve doğrulama hizmetine dayanan özelleştirilebilir, bağımsız state (durum) makineleridir. Geliştiriciler, sovereign uygulama çalışma zamanlarını, modüler layer’ları (örneğin DA, sequencing) ve daha fazlasını özelleştirebilirler.

EVM Uyumluluğu: Fluent, Ethereum Virtual Machine (EVM) standartları ile uyumludur. Bu uyumluluk, yerleşik standartları (örneğin, native Hesap Soyutlama) destekler ve MetaMask gibi popüler araçlarla kolay etkileşimi sağlar.

Geliştirici Dostu Ortam: Wasm kullanımı sayesinde Fluent, geliştiricilerin genel amaçlı programlama dillerinde uygulamalar oluşturmasını sağlar. Bu aynı zamanda geliştiricilerin Web2 kitaplıkları ve frameworkler ile çalışmalarını mümkün kılar.

Fluent’in Mimarisi

Fluent, geliştiricilerin favori programlama dillerinde (Rust, TypeScript ve Solidity) ölçeklenebilir blockchain uygulamaları oluşturmasına olanak tanıyan genel amaçlı bir rollup olarak tasarlanmıştır. Bu mimarinin ana bileşenleri arasında zkWasm VM, rWasm ve EVM uyumluluğu bulunur.

İşte bu bileşenlerin ayrıntıları ve nasıl etkileşimde bulundukları:

zkWasm VM

Fluent’in kalbinde, akıllı sözleşmelerin daha hızlı ve daha güvenli çalışmasını sağlayan özel bir virtual machine olan zkWasm bulunur. zkWasm, Fluent için özel olarak geliştirilen rWasm (Reduced-WebAssembly) teknolojisini kullanır. rWasm, orijinal Wasm ile uyumludur ve program execution’u basitleştirir, güvenlik ve performansı artırır.

rWasm (Reduced-WebAssembly)

rWasm, Wasm’in değiştirilmiş bir versiyonudur ve zkWasm VM’nin ayrılmaz bir parçasıdır. Wasm binary instruction formatının düzleştirilmiş bir temsilini sağlar, bu da program execution’u basitleştirir ve güvenliğini artırır. rWasm, Wasm ile geriye dönük uyumludur, bu da programların doğruluğunu kanıtlamayı kolaylaştırır ve daha öngörülebilir ve doğrudan bir execution flow’u sunarak doğrulama sürecini kolaylaştırır.

EVM Uyumluluğu

Fluent, Ethereum Virtual Machine (EVM) standartları ile tam uyumludur. Bu uyumluluk, geliştiricilerin Ethereum ekosisteminde yaygın olarak kullanılan araçlar ve standartlarla (örneğin, Solidity akıllı sözleşmeleri ve MetaMask) sorunsuz çalışmasını sağlar.

Bileşen Etkileşimi

Fluent’in mimarisi, bu bileşenlerin uyum içinde çalışmasını sağlar. zkWasm VM, akıllı sözleşmelerin verimli ve güvenli bir şekilde execution’u sağlarken, rWasm bu süreci daha da basitleştirir. EVM uyumluluğu, geliştiricilerin mevcut araçlar ve standartlarla Fluent üzerinde uygulama oluşturmasını sağlar. Bu bileşenler birlikte, geliştiricilere güçlü, esnek ve güvenli bir blockchain platformu sunar.

Blended Execution Nedir?

Fluent, Wasm, EVM ve SVM uygulamalarını tek bir birleşik (unified) execution ortamında entegre eden ilk blended execution ağıdır. Bir Layer-2 çözümü olarak Fluent, Solidity, Rust ve Vyper akıllı sözleşmeleriyle oluşturulan gerçek zamanlı birleşik uygulamaları destekler. Bu çok yönlü yaklaşım, geliştiricilere uygulamalarının her bileşeni için en iyi araçları kullanma olanağı tanır ve tanıdık kriptografik araçlar ve milyonlarca açık kaynak kitaplığı kullanmalarını sağlar. Bu, farklı VM’ler arasında sorunsuz etkileşimi ve gerçek zamanlı birleşikliği (composability) kolaylaştırır, köprüleme ihtiyacını ortadan kaldırır ve geliştiriciler ve kullanıcılar için karmaşıklığı azaltır.

Blended execution, mevcut blockchain’lerdeki tek execution ortamlarının sınırlamalarını ele alır. Geleneksel olarak, blockchainler yalnızca bir virtual machine hedefleyen uygulamaları destekler, bu da kullanıcıların ağlar arasında köprü kurmalarını ve çeşitli cüzdanlar ve token standartlarını yönetmelerini gerektirir. Bu süreç, kullanıcı sürtünmesi ve güvenlik endişeleri oluşturur. Fluent’in blended execution paradigması, VM’leri birleştirerek sorunsuz etkileşim ve gerçek zamanlı birleşikliği sağlar. Bu yaklaşım, geliştirme sürecini basitleştirir ve köprüleme ihtiyacını ortadan kaldırarak kullanıcı deneyimini geliştirir ve karmaşıklığı azaltır.

Günlük Hayatta Blended Execution

Blended execution’ı büyük bir uluslararası havaalanı olarak düşünelim. Her havayolu şirketinin kendi check-in, bagaj ve biniş işlemleri vardır ve her biri farklı sistemler kullanır. Normalde, yolcular her havayolu için farklı gişeler ve terminaller arasında hareket etmek zorunda kalır, bu da zaman alıcı ve kafa karıştırıcıdır. Ancak bu havaalanında, tüm havayolları ortak bir check-in, bagaj teslim ve biniş sistemi kullanıyor gibi hayal edin. Yolcular tüm işlemlerini tek bir sistem üzerinden kolayca gerçekleştirebilir ve uçuşlar arasında sorunsuz geçiş yapabilirler. Benzer şekilde, Fluent, farklı programlama dillerinde (Wasm, EVM, SVM) yazılmış uygulamaların tek bir platformda sorunsuz etkileşime girmesini sağlar, kullanıcılara birleşik ve verimli bir deneyim sunar.

Fluent Blended Execution’u Nasıl Sağlar?

Fluent, EVM, Wasm ve SVM tabanlı akıllı sözleşmeler arasındaki etkileşimlerin arka planda hem atomik hem de senkronize olmasını sağlar. Örneğin, bir Solidity programı, bir Solana Rust programını köprüleme olmadan tek bir işlemde çağırabilir. Her VM, executiom ortamı (EE) standartlarını tanımlayan ve bu işlevlere erişim sağlayan bir Wasm tabanlı sistem sözleşmesi ile temsil edilir. Sonuç olarak, Fluent’teki tüm VM’ler yürütme katmanında emüle edilir ve Fluent’in sıfır bilgi (zk) işlemleri için optimize edilmiş rWasm (Reduced-WebAssembly) VM’ine derlenir. Bu yapı, geliştiricilerin minimum friction ve maksimum birlikte çalışabilirlikle yüksek performanslı, güvenli uygulamalar oluşturmasına olanak tanır.

Kapanış

Fluent, mevcut execution ortamlarının karmaşıklıklarını ve sınırlamalarını ele alarak blockchain teknolojisinde önemli bir ilerlemeyi temsil eder. Yenilikçi blended execution teknolojisi ile Wasm, EVM ve SVM uygulamalarını tek, sorunsuz bir platformda birleştirir, geliştiricilerin projeleri için en iyi araç ve dilleri kullanmalarını sağlar. Farklı VM’ler arasındaki etkileşimleri kolaylaştırarak ve köprüleme ihtiyacını ortadan kaldırarak, Fluent hem geliştirme sürecini hem de kullanıcı deneyimini iyileştirir. İlk blended execution ağı olarak daha bütünleşik ve verimli bir blockchain ekosistemi için yolu açar ve çeşitli uygulamaların tek bir birleşik platformda uyum içinde ve güvenli bir şekilde çalışmasını vaat eder.

Fluent hakkında daha fazla bilgi edinmek ve keşfetmek için Discord’larına katılmanızı, Fluent Docs ve Fluent Mirror’a göz atmanızı öneririm.